به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، استخراج رمز ارز، كسب و كاري نوپاست. همه ابعاد اين كسب و كار هنوز كاملا شناخته شده نيست. در ايران با توجه با توجه به سوق پيدا كردن علاقه‌مندان به اين سمت، وزارتخانه‌هاي صمت، نيرو و ارتباطات و ... از سال گذشته، پس از تصويب قوانين مربوطه، موانع را از پيش پاي سرمايه گذاران برداشتند و راه حضور آنها را تسهيل كردند.
با اين حال چندي است شايعاتي در اين خصوص در فضاي مجازي مطرح شده است. به منظور شفاف سازي در اين خصوص، گفت وگويي با آقاي مصطفي رجبي مشهدي، معاون برنامه ريزي و امور اقتصادي توانير و سخنگوي صنعت برق انجام داده‌ايم كه در ادامه مي‌خوانيد.
1- آيا استخراج رمز ارز (ماينينگ) در ايران مجاز است؟
با تصويب هيئت وزيران از 13 مرداد سال 1398 استخراج بيت كوين و ساير رمزارزها در ايران يك فعاليت قانوني به حساب آمده و پس از كسب مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) براي عموم مردم آزاد است. تأمين برق مراكز استخراج رمزارزها با تعرفه برق صادراتي (بدون يارانه) انجام مي‌شود و اين امر به يكي از دو طريق دريافت انشعاب برق از شبكه سراسري يا احداث نيروگاه جديد توسط متقاضي ميسر است.
آن دسته از افراد كه متقاضي استخراج رمزارز مي باشند، مي توانند پس از اخذ جواز تاسيس از وزارت صمت، نسبت به دريافت انشعاب استخراج رمز ارز از شركت‌هاي توزيع نيروي برق يا شركت‌هاي برق منطقه‌اي اقدام نمايند.
2- حجم فعاليت مجاز استخراج رمز ارز در ايران چقدر است؟
تاكنون 24 مركز استخراج رمز ارز با ظرفيت بيش از 310 مگاوات نسبت به اخذ انشعاب برق مجاز از وزارت نيرو اقدام نموده اند كه حدود 70 درصد از آنها در حال حاضر فعال هستند. مراكز استخراج رمزارز مستقر در منطقه ويژه اقتصادي رفسنجان استان كرمان با ظرفيت 140 مگاوات، منطقه آزاد ماكو استان آذربايجان غربي با ظرفيت 30 مگاوات و منطقه ويژه اقتصادي پيام استان البرز با ظرفيت حدود 5 مگاوات در زمره بزرگترين مراكز قانوني استخراج رمز ارز در كشور هستند.
خاطرنشان مي‌سازد تعرفه برق تمامی مشتركان استخراج رمزارز با ميانگين قيمت برق صادراتي محاسبه و اعمال مي‌شود كه اين تعرفه فاقد يارانه است، همچنين در ايامي از سال كه تأمين برق با محدوديت مواجه است، اين مشتركان مانند ساير مشتركان بزرگ بايد همكاري لازم را با شركت‌هاي برق جهت مديريت مصرف انجام دهند.
3- سهم ايران از استخراج رمز ارز در كل دنيا چقدر است؟
همانگونه كه در بخش قبل ذكر شد در حال حاضر ظرفيت قانوني فعال در حوزه استخراج رمزارز حدود 310 مگاوات است. علاوه بر اين مقدار تاكنون بيش از 1638 مركز استخراج (با ظرفيت حدودي 260 مگاوات) كه به صورت غيرقانوني فعاليت مي كرده اند كشف و فعاليت آن ها متوقف شده است. لذا مي توان گفت كه ظرفيت مراكز استخراج رمزارز كشور كه در نيمه اول سال جاري مشغول فعاليت بوده اند حدوداً برابر با 570 مگاوات بوده است.
اخيراً در فضاي مجازي و خبرگزاري هاي داخلي اطلاعاتي مبني بر تخمين سهم 8 درصدي ايران از كل فعاليت هاي استخراج رمزارز در دنيا منتشر شده است كه ظاهراً مبتني بر گزارش سايت BitOoda ارائه شده در تاريخ 15جولاي 2020 (25 تيرماه 1399) است. در آن تاريخ ميزان توان برق اختصاص داده شده به استخراج رمزارز در جهان حدود 6800 مگاوات بوده است. با توجه به ظرفيت كل 570 مگاواتي شناسايي شده جهت استخراج رمزارز در كشور، سهم ايران از اين فعاليت در جهان به حدود 8 درصد مي رسد. با اين حال نكته مهم قابل ذكر كه در تحليل هاي ارائه شده در برخي رسانه ها و فضاي مجازي مورد غفلت قرار گرفته است يا تفسيري اشتباه از آن ارائه شده است، عدم توجه به تفاوت ماهوي ميان انرژي مصرفي و توان تخصيص داده شده است.. براي داشتن درك بهتر از مقياس فعاليت مربوط به استخراج رمزارز در ايران مي بايست توجه نمود كه پيك بار كشور در سال جاري حدوداً برابر با 58255 مگاوات (102 برابر ظرفيت ماينينگ كشور در زمان مشابه)، پيك بار استان تهران حدوداً برابر با 7000 مگاوات مگاوات (12 برابر ظرفيت ماينينگ كشور در زمان مشابه) و ظرفيت نيروگاه سيكل تركيبي كرمان به عنوان يك مثال حدوداً برابر با 1550 مگاوات (2.7 برابر ظرفيت ماينينگ كشور در زمان مشابه) است.
4- آيا آلودگي‌هاي اخير تهران مي‌تواند ناشي از فعاليت استخراج رمز ارز باشد؟
آلودگي هواي كلان شهرها در فصول سرد سال پديده اي است كه معلول عوامل و فعاليت‌هاي مختلف بوده و متاسفانه نزديك به يك دهه است كه از معضلات پايتخت كشور شده است. مسلماً هر فعاليتي كه نياز به مصرف انرژي هاي فسيلي داشته باشد در آلوده نمودن هوا سهيم خواهد بود. با اين حال، طبق آماري كه در بخش قبل ارائه شد و باعنايت به ظرفيت تخصيص داده شده به استخراج رمزارزها، طرح اين ادعا كه استخراج رمزارز عامل آلودگي كلان شهرها است، صرفاً منجر به ساده سازي مسأله شده و ما را از يافتن راهكار پايدار و بلندمدت براي رفع معضل آلودگي منحرف خواهد كرد.
5- وزارت نيرو چه عوامل تشويقي براي مراكز قانوني استخراج رمز ارز در نظر گرفته است؟
برمبناي مصوبه وزير نيرو مورخ 18/08/1398، به منظور مديريت مصرف در طول ايام گرم (از ابتداي خرداد تا پايان شهريور)، بهاي هر كيلووات-ساعت انرژي در هشت ماهه غيرگرم سال با ضريب 5/0 محاسبه و دريافت مي شود. همچنين بهاي برق دريافتي از مراكز استخراج رمزارز متصل به سطوح ولتاژ 400 و 230 كيلوولت با 20 درصد تخفيف و سطوح ولتاژ 132، 66 و 63 كيلوولت با 12 درصد تخفيف محاسبه و دريافت مي‌شود. به علاوه برق مصرفي مراكز استخراج رمزارزها كه براساس تائيد مراجع ذيصلاح به استخرهاي استخراج داخل كشور متصل مي‌شوند علاوه بر تخفيف‌هاي ذكر شده، مشمول 15 درصد تخفيف هستند.
از ديگر عوامل مهم تشويقي براي مراكز قانوني استخراج رمز ارز تخفيف استفاده از برق صرفه‌جويي شده حاصل از سرمايه گذاري در طرح‌هاي بهينه‌سازي مصرف در تمامی ايام سال است. بر اين اساس به سرمايه گذاران در طرح‌هاي بهينه سازي، گواهي صرفه‌جويي داده خواهد شد و دارنده گواهي صرفه‌جويي مجاز است معادل انرژي الكتريكي مندرج در گواهي را بر اساس مقررات جاري، از طريق بورس انرژي (به طور مستقيم يا از طريق قراردادهاي دوجانبه با مالك نيروگاه) خريداري و براي مصرف نهايي به هر يك از كاربردهاي رايج از جمله استخراج رمز ارزها، تخصيص دهد.
6- نحوه برخورد شركت توانير با مراكز رمز ارز غيرمجاز چگونه است؟
استخراج غيرمجاز (غيرقانوني) رمز ارز به معناي استفاده از برق با تعرفه‌اي به غير از تعرفه رمز ارز (مانند تعرفه خانگي، كشاورزي، صنعتي و ...) است. وزارت نيرو ضمن حمايت از فعاليت استخراج قانوني رمز ارز، با آن دسته از افراد كه به صورت غيرقانوني اقدام به استخراج رمزارزها مي‌نمايند به شدت برخورد مي‌كند. در اين راستا، در صورت كشف فعاليت غيرقانوني استخراج رمز ارزها، جريان برق مشترك مربوطه قطع و علاوه بر معرفي افراد خاطي به مراجع قضايي، هزينه برق مصرفي با تعرفه رمز ارز و خسارات وارده به شبكه برق نيز از متخلفان دريافت مي‌شود. شايان ذكر است تاكنون 1638 مركز غيرمجاز با ظرفيت حدود 260 مگاوات شناسايي شده‌اند.